اصولگرائى امام علی (علیه السلام) (قسمت اول)

1 - روش برخورد با دشمن شکست خورده

تمام فاتحان و سرداران پیروز، پس از شکست دشمن، به ارزش هاى اخلاقى توجّهى نداشتند، هرچه خواستند کردند، زدند و کشتند و غارت کردند و قتل عام نمودند.

در میان امّت اسلامى نیز قتل عام هاى معاویه ، زیاد بن اءبیه ، حجّاج بن یوسف ثقفى، و غارت و قتل عام یزید در مدینه معروف است که تا سه روز فرمانده یزید (مسلم بن عُقبه) جان و مال و ناموس مردم مدینه را بر سربازان خود حلال کرده بود.
امّا على علیه السلام در برخورد با دشمن، اصولگرا، خداگرا و پاى بند به سنّت اسلامى بود، با عفو عمومى، مردم بصره را امان داد، فراریان را تعقیب نکرد و عفو نمود، جان و مال مردم بصره را حفظ کرد و به هیچ کس اجازه تعرُّض نداد.
در آن روزگاران، بسیارى براى گرفتن غنائم جنگى به کمک مى آمدند، که اینگونه از شیوه هاى رفتارى حضرت امیرالمؤمنین على علیه السلام را نمى توانستند تحمّل کنند و بى صبرانه اجازه غارت اموال و کنیزى گرفتن زنان را مى خواستند.
پس از پایان جنگ جَمَل و به هنگام تقسیم غنائم جنگى، عباد بن قیس با همان پیش داورى هاى موجود در جنگ هاى جاهلى بپاخاست و فریاد زد:
وَ اللّهِ ما قَسَمتَ بِالسَّوِیَّةِ
اى امیرالمؤ منین علیه السلام تو به عدالت تقسیم نکردى.

امام على علیه السلام فرمود : چرا؟
گفت : مردم بصره برتو شوریدند، و جنگ کردند، هم اکنون شکست خوردند، باید اجازه دهى که اموالشان را بگیریم، و زنانشان را اسیر کنیم، تا همه با دست پر به قبائل خود بازگردیم.
حضرت امیرالمؤ منین على علیه السلام فرمود:
یا اءخا بَکرٍ اءنتَ اِمرِؤٌ ضَعیفُ الرَّاءىِ
(اى برادر بکرى ، تو مردى هستى که در اندیشه و درک مسائل ناتوانى )

من هرگز کودکان را به گناه بزرگان عقوبت نخواهم کرد.
آنچه را که مردم بصره به میدان جنگ آوردند، من بین شما تقسیم کردم ، امّا آنچه در خانه ها گذاشتند مال خودشان یا فرزندانشان مى باشد، هرکس گناهى مرتکب شود کیفر مى بیند، امّا بى گناه چه جُرمى دارد؟
من چنان کردم که رسول خدا صلى الله علیه و آله پس از فتح مکّه انجام داد، من قدم برجاى قدم پیامبر گذاردم، اگر سخن مرا قبول ندارید جواب دهید، یکى از زنانى که در این جنگ اسیر شد، عایشه است ، کدامیک مى توانید عایشه را به عنوان سهم خود بردارید؟
اءیُّکُم یَاءخُذُ اءُمَّ المُؤ مِنینَ فى سَهمِهِ؟

در اینجا مردم از هر طرف برخاستند و گفتند:
یا امیرالمؤ منین علیه السلام ما جاهل و نادانیم، و تو به احکام خداوند آگاهى دارى، آنگونه که مى خواهى عمل کن.(*)
^{پاورقی:}
* ناسخ التواریخ امیرالمؤ منین علیه السلام ج 1 ص 191، و تاریخ طبرى ج 3 ص 524، و وسائل الشّیعه ج 11 ص 25، و شرح ابن ابى الحدید ج 1 ص 250.

برگرفته از:

کتاب الگوهای رفتاری امام علی علیه السلام (دانلود کتاب)

جهت تعجیل در فرج: 

 اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم و العن اعدائهم